Skręcenie, stłuczenie czy zwichnięcie? Czasami po urazie trudno ocenić, jakiej kontuzji uległy stawy, szczególnie, gdy nasila się bolesny obrzęk. W niektórych przypadkach uraz stawu wymaga natychmiastowej konsultacji lekarskiej i usztywnienia naruszonego miejsca, ale w większości tych przypadłości, po odpowiednim rozpoznaniu można sobie pomóc we własnym zakresie. Co należy wiedzieć o urazach stawów i jak prawidłowo je rozpoznać? Podpowiadamy w tym artykule.
Skręcenie stawu
Spis treści:
Skręcenie stawu jest poważnym urazem, polegającym na uszkodzeniu torebki stawowej, a w niektórych przypadkach można doświadczyć naderwanego więzadła. Bardzo łatwo nabawić się tego typu urazu, gdyż wystarczy niefortunne ustawienie stopy lub zbyt gwałtowny ruch, by doszło do skręcenia i naderwania stawu skokowego. Jeśli skręcenie jest delikatne można próbować leczyć je w domu, ale warto zapytać o poradę lekarza, by uniknąć nasilenia bólu, związanego z nieprawidłowym postępowaniem.
Definicja skręcenia stawu
Skręcenie stawu występuje, gdy przekroczeniu ulegnie naturalnie fizjologiczny zakres ruchu, w danym stawie. Urazowi takiemu towarzyszy uszkodzenie tkanek miękkich, takich jak torebka stawowa i więzadła. W zależności od rodzaju objawów nie zawsze konieczna jest interwencja lekarska. Wyróżnia się skręcenia I stopnia – lekkie, którym towarzyszy mały krwiak i obrzęk, II stopnia – średnie, które cechuje większe nasilenie objawów i występowanie ruchów patologicznych, w niewielkim stopniu oraz III stopnia – ciężkie, charakteryzujące się silnym obrzękiem, bólem i niestabilnością stawu. Najczęstszą przypadłością jest skręcenie stawu skokowego, ale można wyróżnić także skręcenie kolana lub nadgarstka.
Objawy skręcenia stawu
Skręceniu towarzyszą:
- ostry ból, często nasilający się podczas wykonywania ruchu,
- zasinienie,
- brak stabilności w stawie,
- tkliwość w miejscu urazu,
- ograniczony ruch stawu.
Jak wygląda proces leczenia skręcenia stawu?
Podział skręcenia stawu obejmuje trzy stopnie: od naciągnięcia więzadeł, przez ich częściowe rozerwanie, aż do rozerwania całkowitego. Na przykładzie skręcenia stawu skokowego – najczęściej występującego urazu, wyjaśnimy jak powinna wyglądać diagnostyka i proces leczenia. W przypadku lekkiego urazu, należy zastosować chłodne okłady na spuchniętą kostkę i opatrunek uciskowy, np. w postaci bandażu elastycznego, który ma na celu usztywnienie stawu skokowego. Ważne jest odciążenie skręconej kostki i odpoczynek. W przypadku uszkodzeń stawów średnich, konieczna jest konsultacja lekarska i noszenie stabilizatora. W zależności od uszkodzenia stawu skokowego dolnego lub też stawu skokowego górnego, należy odpowiednio dobrać taki usztywniacz, który w odpowiedni sposób stabilizował będzie chorą nogę. Jeśli chodzi o skręcenie kostki ciężkie, wiążące się z rozerwaniem torebki stawowej, najlepszą drogą leczenia może okazać się usztywnienie nogi poprzez założenie gipsu, najczęściej na okres około 3 tygodni. Poważne urazy stawu skokowego wymagają nieraz ingerencji chirurgicznej, ale dzięki zastosowaniu takiej metody w ciężkich przypadkach, pacjent szybko wraca do zdrowia i pełnej sprawności. Pełen zakres ruchu i funkcje stopy po skręceniu kostki pozwoli przywrócić rehabilitacja. Zaleca się wykonywanie ćwiczeń na staw skokowy, poprawiających głębokie czucie oraz ogólną stabilizację. Warto dbać o przeciwurazową profilaktykę i stosować się do wszystkich lekarskich zaleceń, by uniknąć w przyszłości ponownego wystąpienia kontuzji.
Zwichnięcie stawu
Zwichnięcie to bardzo bolesny i uciążliwy uraz, wiążący się z przemieszczeniem kości w stawie. Konsekwencją zwichnięcia stawu jest uniemożliwiony ruch w jego obrębie oraz używanie przymocowanej do niego kończyny. Kontuzja ta wymaga nastawienia stawu i pomocy lekarskiej. Nie należy wykonywać takiego zabiegu samodzielnie. Zwichnięcie kostki, to jedno z najczęściej występujących urazów, który często mylony jest ze skręceniem.
Definicja zwichnięcia stawu
Zwichnięcie stawu na skutek urazu polega na zmienieniu fizjologicznego położenia kości stawów. Do tego typu kontuzji dochodzi poprzez uszkodzenie stawu, w wyniku silnego bodźca zewnętrznego, powodującego trwałe przesunięcie kości względem siebie. Podczas zwichnięcia może dojść do dysfunkcji więzadeł, torebki stawowej, łąkotek lub chrząstek, a uraz może być połączony ze złamaniem w obrębie stawu.
Rodzaje zwichnięcia stawu
Zwichnięcia można podzielić na cztery grupy:
- urazowe – uszkodzenia torebki stawowej i przemieszczenie się powierzchni stawu,
- wrodzone – brak zerwania torebki stawowej,
- patologiczne – uszkodzenie powierzchni stawów w wyniku chorób i stanów zapalnych,
- porażenne – zwiotczenie mięśni, które odpowiadają za stabilizację stawów.
Najczęściej narażanymi stawami są: biodrowy, łokciowy, kolanowy, barkowo – obojczykowy, ramienny i skokowy.
Objawy zwichnięcia stawu
Do objawów, które mogą sugerować na zwichnięcie stawu należy:
- silny ból w okolicy stawu,
- szybko narastający obrzęk,
- brak możliwości ruchu w stawie,
- odkształcenie uszkodzonego stawu,
- deformacja stawu.
Leczenie zwichnięcia stawu
Do czasu wizyty u lekarza, warto unieruchomić staw, aby nie doszło do dodatkowego uszkodzenia oraz schłodzić uszkodzoną okolicę, by zmniejszyć ból. W tym celu można także zastosować niesteroidowe leki przeciwzapalne. W zależności od stopnia zwichnięcia należy jak najszybciej wybrać się do lekarza lub wezwać karetkę. Osobę ze zwichnięciem stawu skokowego i kolanowego najlepiej transportować w pozycji leżącej. W niektórych, groźnych przypadkach możliwa jest operacja. W mniej poważnych urazowych zmianach, diagnoza może wahać się między skręceniem a zwichnięciem. Trudność sprzyja zidentyfikowanie zwichnięcia kości skokowej, gdyż objawy są bardzo podobne do występujących podczas skręconego stawu skokowego. Lekarz zaleci wykonanie zdjęcia RTG lub ultrasonografię, co pomoże określić stopień uszkodzenia, ale bez względu na ich wyniki, konieczne w ramach leczenia jest usztywnienie i unieruchomienie zwichniętej kończyny, przez okres nie krótszy niż 6 tygodni. Powrót do aktywności możliwy jest dzięki ćwiczeniom i rehabilitacjom.
Stłuczenie stawu
Stłuczenie stawu najczęściej jest niegroźnym urazem i po odpowiednim rozpoznaniu, można leczyć je samodzielnie. Warto pamiętać, że im dłużej występuje obrzęk, tym staw staje się bardziej podatny na kontuzję w przyszłości. Szybkie podjęcie właściwych działań załagodzi obrzęk i zmniejszy dolegliwości bólowe. Stłuczenie najczęściej nie wymaga pomocy lekarskiej, chyba że związane jest z uszkodzeniem skóry i bardzo silnym, narastającym bólem – można podejrzewać wtedy inny uraz i najlepiej zapytać o opinię lekarza. Wśród najbardziej powszechnych rodzajów można wyodrębnić stłuczenie kolana, brzucha, ręki i stopy, objawiające się spuchniętą kostką.
Definicja stłuczenia stawu
O stłuczeniu stawu można mówić, gdy doszło do uszkodzenia tkanek: podskórnej, mięśniowej i okostnej oraz stawów okołotkankowych, ale nie doszło do przerwania ciągłości skóry. Stłuczenia powstają najczęściej w wyniku upadku na twarde podłoże lub uderzenia się tępym przedmiotem. W miejscu dotkniętym urazem powstaje zasinienie, związane z wylewem krwi do tkanek, pojawia się ból i obrzęk. Gdy uszkodzeniu ulegają także stawy i okostna może pojawić się ograniczenie lub upośledzenie ruchów i bardzo ostry ból. Bez obaw – gdy obrzęk nie narasta i zauważalna jest poprawa z przypadłością tą można poradzić sobie samemu, wykorzystując domowe sposoby.
Objawy stłuczenia stawu
Objawy stłuczenia są bardzo podobne do występujących podczas skręcenia i zwichnięcia, ale towarzyszy im wiele silniejszy ból. Stłuczenie można zidentyfikować gdy występuje:
- obrzęk kontuzjowanego miejsca,
- ból w miejscu stłuczenia,
- ograniczenie ruchomości stawu,
- wylewy krwi w miejscu uszkodzenia tkanek i naczyń krwionośnych,
- siniaki,
- zniekształcenie stawu,
- niemożność dotyku uszkodzonego miejsca,
- większa temperatura w obrębie chorej tkanki.
Jak leczyć stłuczenie stawu?
W pierwszych dniach, stłuczenie należy leczyć poprzez stosowanie zimnych okładach i kompresów, do momentu, w którym obrzęk nie zacznie się trochę zmniejszać. W przypadku lekkich obrażeń może to trwać tylko jedną dobę, natomiast podczas poważnych stłuczeń nawet do 72 godzin. Sprawdzi się także chłodzący, żelowy opatrunek oraz taki stworzony na bazie wody i octu. Jeśli stłuczenie objawia się wystąpieniem siniaków, w następnych dniach należy zimne okłady zamienić na ciepłe, które przyśpieszą wchłonięcie się krwiaków. Przy stłuczeniu warto unieść nogi do góry, na około 20 centymetrów, aby ułatwić odpływ krwi, a tym samym zmniejszenie obrzęku. Wymienione czynności niemal idealnie wpisują się w założenia zasady rice. Jest to uniwersalna metoda kompleksowych czynności, które należy wykonać podczas odniesienia obrażeń takich jak: stłuczenie, skręcenie, naciągnięcie lub naderwanie mięśni. Natychmiastowe działanie usprawni proces leczenia i przyniesie ulgę w dolegliwościach. Zastosowanie zasady rice wiąże się z wykonaniem czynności odpowiadających literkom, znajdującym się w tym słowie, odpowiednio:
- REST – odpoczynek, wskazuje na odciążenie kontuzjowanej kończyny
- ICE – lód, należy więc przystąpić do wykonania chłodnych okładów
- COMPRESSION – ucisk, warto zastosować elastyczny opatrunek lub stabilizator
- ELEVATION – wzniesienie, należy więc podnieść chorą kończynę do góry, w celu zmniejszenia obrzęku.
Zwichnięcie a skręcenie – czym się różnią?
Pomiędzy skręceniem a zwichnięciem stawu zauważalne są podobieństwa wynikające z następujących po urazie objawów. Obu kontuzjom towarzyszy silny ból, pojawia się obrzęk, uszkodzone tkanki są rozgrzane i występuje ograniczona możliwość ruchu. Podczas zwichnięcia można wskazać utratę kontaktu powierzchni stawowych, natomiast w przypadku skręcenia zostaje zachowany ten kontakt, a uszkodzeniu ulegają okolice w obrębie stawu. Może dojść więc do zerwania więzadeł i torebek stawowych, ale bez przemieszczenia się kości. Różnice obejmują także rozległość urazu oraz sposoby leczenia. W wyniku zwichnięcia, kończynę należy najpierw nastawić, a następnie unieruchomić. Z kolei skręcenie wymaga jedynie ograniczenia ruchu i usztywnienia danego stawu. Warto pamiętać, że skręcenie, zwichnięcie i stłuczenie to urazy stawów, których nie wolno lekceważyć, ponieważ im dłużej utrzymywał będzie się stan zapalny, tym większa szansa na wystąpienie powikłań i możliwość kontuzji.
