Gastropatia żółciowa to schorzenie, które powstaje wskutek uszkodzenia błony śluzowej żołądka. Dochodzi do tego przez zaleganie żółci w żołądku, która przedostaje się z dwunastnicy. Chorzy odczuwają szereg uciążliwych dolegliwości, począwszy od ,,ciężkiego odbijania”, a skończywszy na przewlekłym bólu brzucha. Rozróżniamy 4 typy tej choroby: rumieniową, wrotną, nadżerkową i grudkową. Przyczyną gastropatii żółciowej może być m.in. refluks żółciowy, zakażenie bakterią Helicobacter pylori i inne schorzenia powodujące cofanie się żółci. Jakie są dokładne przyczyny, objawy i jak przebiega leczenie gastropatii żółciowej?
Czym jest gastropatia żółciowa?
Spis treści:
Gastropatia żółciowa to stan, w którym doszło do uszkodzenia błony śluzowej żołądka. Można się spotkać z używaniem określenia gastropatia, nieżyt żołądka oraz zapalenie błony śluzowej żołądka zamiennie, ponieważ pod pojęciem ostatniego określenia rozumie się wszystkie dolegliwości żołądkowe, w których doszło do uszkodzenia błony śluzowej tego organu – na skutek stanu zapalnego, zakażenia bakteriami lub wirusem. W gastropatii żółciowej żołądek jest uszkadzany przez zarzucanie żółci z dwunastnicy. Zalegająca długo żółć w żołądku podrażnia błonę śluzową i uszkadza ją.
Gastropatia – przyczyny choroby żołądka
W przypadku gastropatii, czyli zapalenia żołądka, najczęstszą przyczyną jest zakażenie bakterią Helicobacter pyroli. Odpowiada ona aż za 80% przypadków stanów zapalnych żołądka i 90% stanów zapalnych dwunastnicy. Ocenia się, że zakażone bakterią H. pyroli jest 30% ludzi w krajach rozwiniętych i 70% w krajach rozwijających się. Jednak nie każdy zakażony zapadnie na chorobę związaną z dolegliwościami żołądkowymi. Naukowcy wciąż nie są w stanie wytłumaczyć dlaczego część nosicieli w jakimś momencie swojego życia cierpi na wrzody żołądka, dwunastnicy, nawracające zapalenia błony śluzowej, a nawet nowotwór żołądka, a część przez całe życie nie ma żadnych objawów. Do zakażenia dochodzi najczęściej we wczesnym dzieciństwie w kontakcie z matką.
Przyczyną objawów gastropatii żółciowej jest refluks żółciowy. Prawidłowo żółć z dróg żółciowych powinna wędrować do dwunastnicy, gdzie następnie trawione są tłuszcze. Jednak gdy motoryka przewodu pokarmowego zostanie zaburzona, wówczas żółć cofa się z dwunastnicy do żołądka i podrażnia błonę śluzową. Takie zjawisko określa się właśnie refluksem żółciowym.
Jakie objawy mogą towarzyszyć gastropatii?
Początkowe objawy gastropatii są zwykle zupełnie niezauważalne. Dolegliwości zaczynamy odczuwać dopiero wtedy, gdy stają się już naprawdę dokuczliwe. Przypominają niestrawność i mogą być przez to lekceważone. Zaliczamy do nich:
- ból brzucha,
- pieczenie w górnej części żołądka,
- stałe uczucie pełności, nawet jeśli od kilku godzin nic nie zjedliśmy,
- wzdęcia,
- nudności,
- wymiotowanie żółcią,
- odbijanie.
Nieleczona gastropatia będzie dawała coraz bardziej niepokojące objawy, takie jak:
- ostry ból żołądka,
- spadek masy ciała,
- anemia,
- gorączka.
Rodzaje gastropatii
Poza gastropatią żółciową wyróżnia się jeszcze odmian ten choroby. Ich wspólnym mianownikiem jest uszkodzenie błony śluzowej żołądka, natomiast różnią się przyczynami i przebiegiem.
Gastropatia rumieniowa
Gastropatia rumieniowa podobnie jak żółciowa początkowo objawia się typowymi dla niestrawności dolegliwościami, takimi jak ból brzucha i pieczenie w żołądku. Nie powinno to uśpić naszej czujności, ponieważ te objawy (symptomy dyspepsji) są bardzo charakterystyczne dla gastropatii rumieniowej ze względu na uszkodzenie błony śluzowej żołądka. To, co odróżnia ją od innych odmian tej choroby jest obecność krwi w żołądku z powodu krwawień. Jeśli w wymiotach i stolcu znajdziemy krew, to powinniśmy jak najszybciej zgłosić się do lekarza.
Gastropatia wrotna
Główną przyczyną gastropatii wrotnej jest wyjątkowo nie uszkodzenie żołądka, a wątroby. W przypadku marskości wątroby dochodzi do niedrożności żyły wrotnej, w wyniku czego wzrasta prawdopodobieństwo krwotoków i właśnie tę chorobę uważa się za główny powód występowania gastropatii wrotnej. W schorzeniu pokarm nie może prawidłowo przejść przez przewód pokarmowy do jelita cienkiego, w wyniku czego zaczyna zalegać i powstaje nadciśnienie wrotne. To powoduje pojawienie się krążenia obocznego, a to powoduje zastój krwi w żołądku. Krew uszkadza nie błonę, lecz komórki nabłonka ściany żołądka. Choroba wywoływana jest nie tylko przez marskość wątroby. Do przyczyn zalicza się stosowanie łatwo dostępnych bez recepty leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych (np. ibuprofen, ketoprofen), które używane nadmiernie uszkadzają żołądek i wątrobę.
Gastropatia nadżerkowa
Gastropatia nadżerkowa (inaczej gastropatia krwotoczna) polega, podobnie jak inne odmiany gastropatii, na uszkodzeniu błony śluzowej żołądka. Dochodzi do niego poprzez podrażnienie żołądka na skutek przyjmowania niesteroidowych leków przeciwzapalnych i przeciwgorączkowych, takich jak wspomniany wyżej ibuprofen i inne leki z tej rodziny. Również kwas acetylosalicylowy (aspiryna) wykazuje niekorzystne działanie na błonę śluzową żołądka. Wymienione leki zmieniają pH w żołądku, na skutek czego zaczyna on w pewnym sensie „trawić sam siebie”. Oznacza to, że ścianki żołądka nie są tak skutecznie chronione przed kwasami żołądkowymi, a to prowadzi do powstawania nadżerek, wrzodów oraz krwawień.
Najczęściej pierwsze objawy nie dają żadnych dolegliwości, szczególnie jeśli osobą dotknięta gastropatią nadżerkową jest pod wpływem środków przeciwbólowych. Gdy dojdzie do powstania i krwawienia z nadżerki, to dopiero wtedy pojawiają się niepokojące objawy w postaci krwi w wymiotach i stolcu. Można zaobserwować fusowate wymioty oraz smoliste stolce.
Gastropatia grudkowa
Gastropatia grudkowa charakteryzuje się przerostem pęcherzyków limfatycznych w błonie śluzowej żołądka. Wywoływana jest przez głównie przez bakterie Helicobacter pyroli.
Co robić w przypadku wystąpienia objawów gastropatii?
Gdy dolegliwości ze strony żołądka robią się naprawdę dokuczliwe, nie ustępują i wzbudzają u nas zaniepokojenie, powinniśmy udać się do lekarza rodzinnego. Gdy opowiemy o swoich objawach, lekarz może przepisać lekkostrawną dietę i leki regulujące pracę żołądka. Jednak jeśli opisywane dolegliwości jednoznacznie wskazują na choroby, których nie można zdiagnozować w gabinecie internisty, wówczas skieruje nas na gastroskopię – badanie początkowego odcinka przewodu pokarmowego.
Jak wygląda rozpoznanie gastropatii żółciowej przez lekarza?
Istnieje kilka metod diagnozy gastropatii. Najczęściej stosowaną jest diagnostyka obrazowa, czyli gastroskopia. Podczas badania lekarz wprowadza do żołądka długi przewód, na końcu którego znajduje się kamera i światło. Takie urządzenie nazywamy endoskopem. Pozwala dokładnie obejrzeć ścianki przełyku i żołądka oraz pobrać wycinki do dalszych badań. Gastroskopia nie należy do najprzyjemniejszych zabiegów, jednak na życzenie pacjenta znieczula się wcześniej przełyk, aby zminimalizować odruch wymiotny towarzyszący wprowadzaniu przewodu do przełyku. Dieta po gastroskopii powinna być bardzo lekkostrawna, tak aby nie podrażniać już obciążonego badaniem żołądka. Prostym testem na obecność bakterii Helicobacter pyroli w organizmie jest test oddechowy, jednak sprzęt potrzebny do jego przeprowadzenia jest drogi, a samo badanie nie może być przeprowadzane u kobiet w ciąży i dzieci ze względu na emitowane przy badaniu promieniowanie.
Jakie są metody leczenia gastropatii żółciowej?
Najważniejsze jest odstawienie czynnika drażniącego żołądek, czyli niesteroidowych leków przeciwzapalnych, alkoholu i papierosów. Leczenie objawowe nieprawidłowego wydzielania żółci polega głównie na podawaniu leków, które neutralizują kwaśną treść żołądka. Do tych preparatów zalicza się leki zawierające glin i magnez, a także sukralfat i bizmut. Stosowane są również blokery receptora H2 i pompy protonowej. Jeśli zdiagnozowane zostanie zakażenie bakterią Helicobacter pyroli, wówczas wdraża się leczenie doustne, które trwa ok 1 – 2 tygodnie i zwykle pozwala całkowicie pozbyć się bakterii z układu pokarmowego.
Profilaktyka stosowana przy gastropatii
Osoby cierpiące na gastropatię muszą stale obserwować swój organizm i nie obciążać go. Wyleczone zapalenie żołądka nie oznacza, że można powrócić do złych nawyków. Organ ten jest wciąż narażony na nawracające stany zapalne, dlatego trzeba stale o niego dbać. Jeżeli zdiagnozowano u nas gastropatię, to powinniśmy na stałe włączyć do diety produkty lekkostrawne – na przykład zamienić chleb pełnoziarnisty na pszenny i jeść dużo zup. Nie oznacza to, że musimy na zawsze zrezygnować z grillowania czy marynowanych grzybków! Jednak trzeba bardzo ograniczyć spożycie takich potraw, ponieważ może ono prowadzić do nawrotów. Można od czasu do czasu pozwolić sobie na zjedzenie czegoś ciężkostrawnego, ale w bardzo niewielkich ilościach i od święta. Najlepiej też po spożyciu takich produktów sięgnąć po leki wspomagające pracę żołądka.
Dieta przy żółciowym zapaleniu żołądka
Poza lekami bardzo ważna jest też dieta. Musi być lekkostrawna i nie obciążać żołądka. Osoby leczące się z gastropatii powinny całkowicie odstawić smażone potrawy, produkty marynowane, wędzone, pieczone i grillowane, grzyby, a także gotowane jajka czy pełnoziarnisty chleb. Niedozwolone są także warzywa strączkowe i kapustne oraz cebula, czosnek i ogórki, ponieważ nawet u zdrowych osób wywołują dolegliwości ze strony układu pokarmowego. Wszystkie te potrawy choć smaczne i w większości zdrowe, są bardzo ciężkostrawne. W diecie lekkostrawnej powinno znaleźć się białe, pszenne pieczywo, chude mięso gotowane bez przypraw, jajka na miękko, białe sery chude lub półtłuste, żółty ser o obniżonej zawartości tłuszczu oraz gotowane warzywa. Zwłaszcza na początku diety warzywa najlepiej ścierać na tarce lub miksować i jeść w formie zup kremów. Tłuszcze są dozwolone, ale nie wszystkie. Można jeść oliwę z oliwek, olej rzepakowy, słonecznikowy i lniany oraz świeże masło. Powinniśmy bardzo uważać na orzechy, a smalec, olej palmowy, kokosowy i margaryny do pieczenia są zakazane.
Czy możliwe jest całkowite wyleczenie gastropatii żółciowej?
Całkowite wyleczenie gastropatii żółciowej zależy od czynnika drażniącego oraz stopnia degeneracji tkanek. Jeśli dolegliwości powoduje ciężkostrawna dieta lub nadmierne spożycie alkoholu, to zwykle wystarczy zmienić nawyki żywieniowe i odstawić alkohol. Jeśli jednak błona śluzowa żołądka jest bardzo uszkodzona lub wręcz doszło do znacznego uszkodzenia dróg pokarmowych, wówczas konieczna może być operacja. W większości przypadków gastropatii nie da się całkowicie wyleczyć, a jedynie zlikwidować jej objawy. Dbanie o odpowiednią dietę i zdrowy styl życia pozwala wydłużyć okres remisji choroby.
